Geçen gün birkaç dostumla sohbet ederken konu Merkez Bankası’nın neden para basmadığından açıldı..

              Şöyle ki Ülke ekonomilerini konuşurken, ülkenin varlıkları, parasının yabancı paralar karşısındaki değeri gibi konuların yanında, iç ve dış borçları da elbette önemlidir. Ve ekonomiye az çok ilgi duymuş herkesin, hayatında en az bir kez kendine ya da çevresine sorduğu bir soru olur; 'Madem ki borcumuz var, o halde neden daha fazla para basıp bu borçları ödemiyoruz?

İşte şimdi yine bu soru ile karşı karşıyayız.

 Bu soruyu iki başlık altında cevaplayabiliriz.

            Birincisi; ülkemizde para basma işlemini Merkez Bankası kontrol eder ve o da kafasına göre para basamaz. Çünkü devletler dolaşıma para sokmak için karşılık göstermek zorundalar. Yani para basabilmek için hazinenizde altın rezervi olması gerekmektedir. 30 Eylül 2021 tarihi ile Merkez Bankası’nın elinde altın cinsinden rezerv varlıkları 38,5 milyar USD değerindedir.

              Merkez Bankası’nın resmi sitesinden elde ettiğim bilgilere göre hazinedeki resmi rezerv varlık toplamı 113,4 milyar USD’dir. Bunun 74,9 milyarı USD cinsinden, 38,5 milyar usd si ise altın cinsindendir.

              Vadesine 1 yıl veya daha az kalmış ve Merkez Bankası’nın önceden belirlenmiş döviz çıkışları (döviz kredileri, menkul kıymetler ve mevduat işlemlerinden doğan yükümlülükler) 24,6 milyar ABD doları seviyesindedir. Bu tutarın yaklaşık 19 milyar ABD doları anapara, 5,7 milyar ABD doları faizden oluşmaktadır. Ayrıca, Merkez Bankası’nın yurt içi ve yurt dışı yerleşik bankalarla yapmış olduğu finansal türev işlemlerinden kaynaklanan net döviz ve altın yükümlülükleri yaklaşık 68,5 milyar ABD doları olup, söz konusu tutarın 26 milyar ABD doları bir ay vadelidir.

              Şöyle bir hesap yapalım;

              Merkez Bankası toplam rezervi  113,4 milyar USD - Merkez Bankası toplam borcu 93,1 milyar USD - Fark 20,3 milyar USD Merkez Bankası 20,3 milyar USD tutarında piyasaya TL karşılığını sürecek olsa elindeki tüm rezervleri sıfırlamış olacak ki bu çok büyük bir risk demektir. Ayrıca böyle yapsa dahi piyasa ne kadar rahatlayacak oda ayrı bir muamma.. çünkü karşımızda enflasyon denen ayrı tehlike var. Onu da yazımın devamında anlatmak istiyorum.

              İkincisi; Merkez Bankası her şeyi göze aldı ve gemileri yaktı diyelim..

              Para basmak piyasaya daha çok para enjekte etmek demektir. Kulağa hoş geliyor ama piyasada para bol olduğunda bu defa paranın değeri düşecektir.

              Nasıl mı?

Piyasada bol para olunca tüketim artacaktır. Dolayısıyla tüketim arttıkça talep edilen malların fiyatı yükselecek ve 10 TL lik bir ürünü 20 TL ye almaya mecbur kalacağız. Hal böyle olunca TL’nin değeri düşmüş enflasyon yükselmiş olacak. Hemen hemen her sektörde dışa bağımlı olduğumuz için ve yerli üretimde zayıf olmamız sebebi ile ithalata yüklenilecek ve TL’nin değeri kat be kat düşecektir.

Daha iyi anlaşılması için konuyu kısa bir örnek ile toparlamak istiyorum.

Mesela ülkede dolaşımda olan para 5 milyon TL ve 2 milyon USD diyelim. Merkez bankası 5 milyon TL daha basarak piyasadaki tüm USD’yi toplasın. Bu durumda ne olacağını ben size söyleyeyim.  Piyasada TL iki katına çıkacağından TL’nin değeri iki kat düşecek ve USD’nin değeri iki kat artacaktır.

Şimdi size soruyorum. Merkez Bankası para basmalı mı?