2019’un mart ayında Türkiye’de ilk vakası görülen Covid-19 salgını nedeniyle 1,5 yıl kepenkleri kapalı olan esnaf, normalleşme süreciyle toparlanmaya çalışıyor. Yaz sezonu, bayram ve okulların açılması gibi dönemlerden umutlu olan esnafta son günlerde günlük vaka sayılarının tekrar artışa geçmesiyle tedirginliğin hakim olduğu görüldü.
1,5 yılı aşkın süren Covid-19 salgınında ayakta kalma mücadelesi veren kafe, kıraathane, lokanta, halı saha, berber, kuaför, giyim, ayakkabı ile kantinci ve kırtasiyeciler başta olmak üzere tüm sektörlerdeki esnaf ve çalışanlar, yeniden kapanma tedirginliği yaşıyor.
Yapılandırmaya rağmen birikmiş borçlarını, kira, BAĞ-KUR ve SGK primlerini ödeyemeyen esnaf, yeni bir kapanmanın birçok esnafın iflas etmesi anlamına geleceğine dikkat çekiyor.
Covid-19 salgınının etkileri devam ederken geçtiğimiz yıl kasım ayında gerçekleşen Kabine Toplantısı sonrası alınan karar ile sokağa çıkma yasağının yanı sıra işletmelerin faaliyetlerinin kısıtlanması veya tamamen kapanması yönünde karar çıkmıştı.
Aradan geçen 3 aylık dönemde kapalı kalan ve faaliyetlerinin kısıtlanması nedeniyle büyük ekonomik kayıplar yaşayan esnafa, yeterli oranda destek sunulmamıştı. Salgın nedeniyle 17 aydır yaşanan ciddi sorunlar nedeniyle artık ayakta kalacak güçleri kalmayan ve iflasın eşiğine gelen esnaf, 1 Temmuz’dan itibaren başlayan normalleşme süreci ile birlikte biraz da olsa toparlanmaya başladı.
Ancak son günlerde Covid-19 vakalarının tekrar artışa geçmesi, kısıtlama ve kapanmaların tekrar dile getirilmesi esnafı tedirgin ediyor.
Son günlerde eylül-ekim ayları için konuşulan yeni kapanma iddiaları, esnafta paniğe neden olurken esnaf vatandaşa, “Kurallara uyun, kapanmayı kaldıramayız” çağrısında bulunuyor.
Gaziantep Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (GESOB) Başkanı Ömer Küsbeoğlu, İLKHA muhabirine, esnafın yeni bir kapanma süreciyle karşı karşıya kalmaması için kurallara uyulmasını istedi.
Küsbeoğlu, 1,5 yıldır kepenkleri kapalı olan esnafın borçlarını ödemek için gece ve gündüz çalıştığını belirterek esnafın yeni bir kapanmayı kaldıramayacağına dikkat çekti.
“Kurallara uymak zorundayız”
Covid-19 vakalarında son dönemde yaşanan artışın esnafı ciddi anlamda çok tedirgin ettiğini belirten Küsbeoğlu, “Yaklaşık 17 ayını tamamladığımız pandemi sıkıntısını şu günlerde atlatmış durumdayız ve ilk başta Sağlık Bakanlığımız, Bilim Kurulu ve Cumhurbaşkanımızın açıkladığı tedbirler, maske mesafe ve hijyendi. Biz, bunları gerçekten çok dikkat etseydik vakalarımız bu kadar artmayacaktı ve pandemi bu kadar uzun sürmeyecekti. Bu 17 ayı bu şekilde bitirdik. Ama temennimiz bundan sonra çok daha dikkatli davranmaktır.” dedi.
“Yeni bir kapanmayı ve gelecek katı kuralları kaldıracak gücümüz artık kalmadı”
Salgın süreci boyunca esnafın yaşadığı sıkıntılara dikkat çeken Küsbeoğlu, “Malum bu süreçte esnaf için defalarca tedbirler alındı, kapanmalar yapıldı ve ciddi kanunlarla tedbirlerle karşı karşıya geldik. Esnafımız, halkımız ve devletimiz ciddi sıkıntılara girdi. Bir daha bu sıkıntıları yaşamamak için gerçekten gerekli kurallara uymamız gerekiyor. Cenab-ı Allah bize bir daha bu günleri inşallah göstermesin. Ama tedbir almak bizim elimizde, hastalık Cenab-ı Allah'tan gelen bir tehdit ve uyarıdır. Ama bu hastalığın önüne geçmek bizim elimizdedir. Eğer biz gerçekten alınan tüm kararlara uyarsak vakalar düşecektir ve bu süreci daha sıkıntısız atlatacağız. Halkımızdan, esnaf ve sanatkârlarımızdan ricamız; bizim bir daha kapanmayı ve gelecek katı kuralları kaldıracak gücümüz artık kalmadı. Onun için tedbirlere mümkün olduğu kadar uymamız, kalabalık yerlerden kaçınmamız, maske, mesafe ve hijyen kurallarına aynı şekilde uymalıyız.” ifadelerini kullandı.
“Geçtiğimiz yıl yaşadığımız sıkıntıları bir daha yaşamak istemiyoruz”
Tatil bölgelerindeki deniz ve plaj kenarlarında yaşanan kalabalıklara dikkat çeken Küsbeoğlu, “Bizi en fazla korkutan yasakların kaldırılmasından sonra serbest kalınca özellikle deniz bölgelerindeki oluşan ciddi kalabalıkları, gerek yerli gerek yabancı turistlerin yoğunluğunu görünce biraz korktuk, korkmakta da haklıyız. Çünkü geçtiğimiz yıl yaşadığımız sıkıntıları bizler bir daha yaşamak istemiyoruz. Onun için yasaklar kalktı diye her şey eskisinden daha iyi oldu, keyif ve alem yapacak gücümüz yoktur. Şu anda esnafımız sadece nafakasını çıkartmak için uğraşıyor. Tatili zaten unuttuk. Tatile gidenlerin elbette ki tatil haklarıdır, tatile gitsinler, ‘gitmesinler’ demiyoruz ama lütfen kurallara da uyun ve bize sıkıntı oluşturmayın.” şeklinde konuştu.
“Esnafa yeni bir destek verilmesi lazım”
İş yerlerinin bir daha kapanmasının hem ekonomi hem de psikolojik açıdan çok önemli bir sıkıntıya neden olduğunu belirten Küsbeoğlu, “17 ay kapalı tamamen veya kısmen kapalı kalan bir esnafımız var. Yine birbirine zincirleme bağlı olarak mağdur olan esnafımız var. Türkiye'de 2 milyon esnaf ve sanatkârımız bu pandemi sürecinde mağdur olmuştur. Ama pandemi süresince devletimiz gücünün yettiği kadar tam olmasa da kısmen nakdi ve aynı yardımlarda bulunmuştur. Yasakların kalkmasıyla normalleşmeye sürecine girdiğimiz günden itibaren esnafımızın cebinde para ve sermayesi yok. Esnaf 17 ay oturmuş. Tabi ki esnafa bir sermaye ve yeni bir destek lazım.” diye konuştu.
“Mobilya ve metalde hammadde sıkıntısı ile zam furyası sürüyor”
Son zamanlarda mobilya sektörü gibi bazı sektörlerin hammadde ve ara mamullere ulaşmakta sıkıntı yaşadıklarını belirten Küsbeoğlu, “Mamul veya hammadde temininde acayip bir karaborsa furyası meydana geldi. Kısmen önüne geçildi ama tam geçilmiş değil. Bir an önce hammaddenin ve mamul tedarikçilerimizin bu tür malzemelerini temin etmesi lazım. Gerek dövizin yükselmesinden gerekse imalatçıların kendi kafalarına göre fiyat artış yapmaları esnafımızı mağdur etmektedir. Bunun önüne geçilmesini istiyoruz. Özellikle gerek metal gerekse ağaç işlerinin hammaddelerinde ciddi şekilde bir zam uygulanıyor. Neredeyse günlük zam uygulanmaya başlandı. İmalatçı esnafımız, artık bu zamları kaldıramıyor. Özellikle mobilya sektörü, ağaç işleri ve metal sektöründeki esnafımız, bu konuda çok sıkıntı yaşıyor. Bu sıkıntıların bir an önce önüne geçilmesini istiyoruz.” çağrısında bulundu.
Gıda ürünlerindeki fiyat artışlarına da dikkat çeken Küsbeoğlu, “Gıda sektöründe de yine aynı şekilde zam furyası var. Çiftçiden alınan bir gıda ürünün mutfağımıza girene kadar 10 katına yükseldiğini görüyoruz. Bu haksız bir kazançtır. Bu haksız rekabet ve kazancın, zam furyasının ortadan kalkmasını istiyoruz.” dedi.
Salgın sürecinde birçok ürüne art arda gelen zamlardan dolayı hem üreticinin hem de tüketicinin çok mağdur olduğunu belirten Küsbeoğlu, bu durumun önüne geçilmesi gerektiğini ifade etti.
“Gurbetçiler esnafın yüzünü güldürdü”
Yaz tatillerini Türkiye’de geçirmek için Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden Türkiye’ye gelen gurbetçiler ile yerli ve yabancı turistlerin yaptıkları alışverişle esnafın yüzünü kısmen de olsa güldürdüğünü belirten Küsbeoğlu, şunları söyledi:
“Yurt dışında bulunan vatandaşlarımız her yıl olduğu gibi yaz aylarında tatile geliyor ve tatillerini de Türkiye'de geçiriyor. Bu tatil esnasında da hem alışverişlerini hem de düğünlerini yaparlar. Gerçekten piyasada bir canlılık oluyor. Fakat geçtiğimiz yıllardaki gibi bir canlılık yoktur. Ama yine de bir canlılık var. Hem pandemiden dolayı ülkemize gelmede biraz sıkıntı yaşanıyor. Yabancı ülkede çalışan Türk vatandaşlarımızın ülkemize gelmelerinde her yıl olduğu gibi muhakkak esnaf için katkıları vardır. Ama bu yıl diğer yıllara göre biraz daha düşüktü. İnşallah bu performansın artmasını bekliyoruz.”
